Hona hemen, Le Républicain de Vasconie blogeko gure lagun donTomas-ek bidali digun iritzi artikulua:
Gure ukorik bortitzena metropolietako bandera hirukoloredunentzat.
Ez dugu errepublika espainiar bat nahi, ez ditugu frantziarrak omen dituen baloreak ere gogoko. Ez dugu Espainia edo Frantzian ezarritako botererik kaleratu nahi, ezta haiei ezer eskatu nahi ere; aurre egin behar diegu, buruz buru, begietara begiratuz: eta hala, agur esan behingoz.
Ez dakit zer gerta litekeen errepublika espainiar batean. Ezin dut imaginatu ere egin, izan ere, ikusi beharra besterik ez dago, zer egin dieten gure iparraldeko anaiei, hain zuzen ere errepublikar batzuek. Zer egitera heldu liteke errepublikar bat, askatasunaren, berdintasunaren eta senidetasunaren izenean? Atzera begiratuta, izan genezake pistaren bat, 1931-1936 artean. Honek ez nau lasaitzen, bada.
Kolonizatzaileek, monarkiko edo errepublikar, inperioko danborrei eragiten diete etengabe. Jazarpena, eta arlo kultural, poitiko, ekonomiko eta sozialean mantentzen duten kontrola ez da bertan behera geratuko, azken nafarra erori arte. Hona hemen beste testuinguru batetik ateratako esaldi bat, guzti hau espresatzeko guztiz baliozkoa: “kontutan hartua izango da, ekintza bortitza izan beharko dela zinez, etsaia ahalik eta azkarren desagertarazteko, berau indartsua baita, eta ondo antolatua baitago” (Emilio Molaren 1936 instrukzioak). Lurraldearen arabera, 400, 500 edota 800 urtetan zehar instrukzio hauen antzekoak ondo baino hobeto bete dituzte espainiar eta frantziar kolonizatzaileek.
Baina egon ziur, era berean, nafar bakar bat behintzat zutik dagoen bitartean, kolonizatzaileek aurrean erresistentzia topatuko dutela. Azken urteetan, nafarron kontzientziak indartze bat izan du. Eskerrak eman beharrean gaude, egia aurkitu duten historiadore horiei, baita gure burujabetasuna lortzeko, lanean diharduten eta ekintza abiarazi zuten bihotz errebelde haiei; eskerrak eman, eta haiekin batera ekin, batu dezagun herria fronte bakar batean, zeinak, 1512an kolonizatzaileei aurre egin zieten euskaldun independiente haien bandera berdina goratuz, beste edozein gauzaren aurretik hain desiatua dugun askatasuna bilatuko duen.
Horrela ba, GURE errepublika edo monarkia aldarrikatu, GURE errepublika edo monarkia bultzatu eta GURE errepublika edo monarkia (edo, noski, dena delakoa) defendatu behar dugu. Utzi egin behar diogu estatu kolonizatzaileentzako erregimen justuagoak defendatuz indarra galtzeari. Ez dezagun uste, espainiar errepublikarrek, errepublikar izateagatik, askatzen utziko digutenik (bestalde, ez dugu honetarako inolako baimenik behar), bestela ikusi iparraldeko anaien lepoen inguruan, zer nolako indarrez dauden lotuta République-ren kateak.
Ez dugu errepublika espainiar bat nahi, ez ditugu frantziarrak omen dituen baloreak ere gogoko. Ez dugu Espainia edo Frantzian ezarritako botererik kaleratu nahi, ezta haiei ezer eskatu nahi ere; aurre egin behar diegu, buruz buru, begietara begiratuz: eta hala, agur esan behingoz.
Ez dakit zer gerta litekeen errepublika espainiar batean. Ezin dut imaginatu ere egin, izan ere, ikusi beharra besterik ez dago, zer egin dieten gure iparraldeko anaiei, hain zuzen ere errepublikar batzuek. Zer egitera heldu liteke errepublikar bat, askatasunaren, berdintasunaren eta senidetasunaren izenean? Atzera begiratuta, izan genezake pistaren bat, 1931-1936 artean. Honek ez nau lasaitzen, bada.
Kolonizatzaileek, monarkiko edo errepublikar, inperioko danborrei eragiten diete etengabe. Jazarpena, eta arlo kultural, poitiko, ekonomiko eta sozialean mantentzen duten kontrola ez da bertan behera geratuko, azken nafarra erori arte. Hona hemen beste testuinguru batetik ateratako esaldi bat, guzti hau espresatzeko guztiz baliozkoa: “kontutan hartua izango da, ekintza bortitza izan beharko dela zinez, etsaia ahalik eta azkarren desagertarazteko, berau indartsua baita, eta ondo antolatua baitago” (Emilio Molaren 1936 instrukzioak). Lurraldearen arabera, 400, 500 edota 800 urtetan zehar instrukzio hauen antzekoak ondo baino hobeto bete dituzte espainiar eta frantziar kolonizatzaileek.
Baina egon ziur, era berean, nafar bakar bat behintzat zutik dagoen bitartean, kolonizatzaileek aurrean erresistentzia topatuko dutela. Azken urteetan, nafarron kontzientziak indartze bat izan du. Eskerrak eman beharrean gaude, egia aurkitu duten historiadore horiei, baita gure burujabetasuna lortzeko, lanean diharduten eta ekintza abiarazi zuten bihotz errebelde haiei; eskerrak eman, eta haiekin batera ekin, batu dezagun herria fronte bakar batean, zeinak, 1512an kolonizatzaileei aurre egin zieten euskaldun independiente haien bandera berdina goratuz, beste edozein gauzaren aurretik hain desiatua dugun askatasuna bilatuko duen.
Horrela ba, GURE errepublika edo monarkia aldarrikatu, GURE errepublika edo monarkia bultzatu eta GURE errepublika edo monarkia (edo, noski, dena delakoa) defendatu behar dugu. Utzi egin behar diogu estatu kolonizatzaileentzako erregimen justuagoak defendatuz indarra galtzeari. Ez dezagun uste, espainiar errepublikarrek, errepublikar izateagatik, askatzen utziko digutenik (bestalde, ez dugu honetarako inolako baimenik behar), bestela ikusi iparraldeko anaien lepoen inguruan, zer nolako indarrez dauden lotuta République-ren kateak.
